کد مطلب:193896 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:270
سکوت، گذرگاه تجهیز
و علیكم بالصمت الا فیما ینفعكم الله به من أمر آخرتكم و یأجركم علیه [1] ؛ سكوت اختیار كنید مگر در كارهایی كه مربوط به آخرت باشد و خدا به سبب آنها به شما پاداش دهد.
امام علیه السلام در این بخش از سخنان خویش به شیعیان دستور می دهد كه دهان خود را ببندید و سخن مگویید، مگر در اموری كه برای آخرت شما نفعی در برداشته باشد؛ یعنی حتی فواید دنیوی را در چهار چوب آخرت بنگرید و از دایره ی آخرت وارد امور دنیوی شوید. عمل به این دستور بسیار مشكل است و زحمت فراوان می خواهد اما غیر ممكن نیست. چه بسیار سخن ها كه از دهان انسان بیرون می آید و پس از آن گوینده در می یابد كه هیچ نفع دنیوی یا اخروی برایش در برنداشته است.
امام علیه السلام سفارش می فرمایند كه جز در جایی كه پای امر اخروی و اجر در میان است، سكوت پیشه كنید. باید دانست كه امور اخروی به دو گونه اند: یا مانند نماز خواندن، مستقیما اخروی هستند و یا با واسطه و به نحو غیر مستقیم به آخرت مربوط می شوند و قبل از آن كه به آخرت مربوط باشند از امورات دنیایی اند. به عنوان مثال در روایت آمده است كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «المؤمن یأكل بشهوة أهله و المنافق یأكل أهله
[ صفحه 58]
بشهوته [2] ؛ مؤمن براساس میل خانواده اش غذا می خورد، ولی كافر خانواده اش طبق میل او غذا می خورند». یكی از علامات مؤمن این است كه می كوشد طبق میل خانواده اش غذا بخورد. نباید در امور مربوط به غذا به خانواده امر و نهی كرد؛ چرا كه این كار از خصلت های منافقان است.
كلمه «اهل» در زبان عربی به كسانی اطلاق می شود كه تحت تكفل شخص قرار دارند و در خانه او به سر می بردند، خواه زن و بچه باشند یا بستگان دورتر نظیر پدر، مادر، خواهر، برادر و حتی پسر عمو و پسر دایی. نقل شده است كه هارون عباسی روزی از حضرت كاظم علیه السلام پرسید: عائله شما چند نفر است؟ امام فرمودند: پانصد نفر، حال آن كه عده زن و بچه ی آن امام همام بسیار كم تر از این رقم بود. اما، حضرت نوكرها و كلفت ها و بستگان تحت تكفل خود را نیز به حساب آورد. كلمه شهوت در این روایت برخلاف معنای فارسی آن، به معنای غریزه ی جنسی نیست، بلكه غریزه ی جنسی فقط یكی از مصداق های شهوت است، در زبان عربی به همه خواسته های نفس شهوت اطلاق می شود. در روایت آمده است: «من أكل التمر علی شهوة رسول الله ایاه لم یضره [3] ؛ اگر كسی چون رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خرما را دوست داشت خرما بخورد، خدا زیان خرما را از او بر می دارد». شهوت در این جا به معنای اشتها و دوست داشتن آمده است. به هر حال مؤمن باید طبق میل خانواده غذا بخورد و این نوع غذا خوردن، ثواب هم دارد و چه نیكو است كه شخص در عین حالی كه غذا میل می نماید در نامه ی اعمالش ثواب ثبت گردد.
پس در چنین جاهایی، امور دنیایی با واسطه و غیر مستقیم به امر اخروی منتهی می گردند و مؤمن در عین حال كه، غذا یا خرما می خورد، ثواب هم می برد.
[ صفحه 59]
امام علیه السلام در این بخش از سخنان خویش به شیعیان دستور می دهد كه دهان خود را ببندید و سخن مگویید، مگر در اموری كه برای آخرت شما نفعی در برداشته باشد؛ یعنی حتی فواید دنیوی را در چهار چوب آخرت بنگرید و از دایره ی آخرت وارد امور دنیوی شوید. عمل به این دستور بسیار مشكل است و زحمت فراوان می خواهد اما غیر ممكن نیست. چه بسیار سخن ها كه از دهان انسان بیرون می آید و پس از آن گوینده در می یابد كه هیچ نفع دنیوی یا اخروی برایش در برنداشته است.
امام علیه السلام سفارش می فرمایند كه جز در جایی كه پای امر اخروی و اجر در میان است، سكوت پیشه كنید. باید دانست كه امور اخروی به دو گونه اند: یا مانند نماز خواندن، مستقیما اخروی هستند و یا با واسطه و به نحو غیر مستقیم به آخرت مربوط می شوند و قبل از آن كه به آخرت مربوط باشند از امورات دنیایی اند. به عنوان مثال در روایت آمده است كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «المؤمن یأكل بشهوة أهله و المنافق یأكل أهله
[ صفحه 58]
بشهوته [2] ؛ مؤمن براساس میل خانواده اش غذا می خورد، ولی كافر خانواده اش طبق میل او غذا می خورند». یكی از علامات مؤمن این است كه می كوشد طبق میل خانواده اش غذا بخورد. نباید در امور مربوط به غذا به خانواده امر و نهی كرد؛ چرا كه این كار از خصلت های منافقان است.
كلمه «اهل» در زبان عربی به كسانی اطلاق می شود كه تحت تكفل شخص قرار دارند و در خانه او به سر می بردند، خواه زن و بچه باشند یا بستگان دورتر نظیر پدر، مادر، خواهر، برادر و حتی پسر عمو و پسر دایی. نقل شده است كه هارون عباسی روزی از حضرت كاظم علیه السلام پرسید: عائله شما چند نفر است؟ امام فرمودند: پانصد نفر، حال آن كه عده زن و بچه ی آن امام همام بسیار كم تر از این رقم بود. اما، حضرت نوكرها و كلفت ها و بستگان تحت تكفل خود را نیز به حساب آورد. كلمه شهوت در این روایت برخلاف معنای فارسی آن، به معنای غریزه ی جنسی نیست، بلكه غریزه ی جنسی فقط یكی از مصداق های شهوت است، در زبان عربی به همه خواسته های نفس شهوت اطلاق می شود. در روایت آمده است: «من أكل التمر علی شهوة رسول الله ایاه لم یضره [3] ؛ اگر كسی چون رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خرما را دوست داشت خرما بخورد، خدا زیان خرما را از او بر می دارد». شهوت در این جا به معنای اشتها و دوست داشتن آمده است. به هر حال مؤمن باید طبق میل خانواده غذا بخورد و این نوع غذا خوردن، ثواب هم دارد و چه نیكو است كه شخص در عین حالی كه غذا میل می نماید در نامه ی اعمالش ثواب ثبت گردد.
پس در چنین جاهایی، امور دنیایی با واسطه و غیر مستقیم به امر اخروی منتهی می گردند و مؤمن در عین حال كه، غذا یا خرما می خورد، ثواب هم می برد.
[ صفحه 59]
[1] متن نامه.
[2] كافي، ج 4، ص 12، باب كفاية العيال و التوسع عليهم؛ وسائل الشيعه، ج 12، ص 542.
[3] بحارالانوار، ج 63، ص 140.